Zatrudnienie przed i po 26. roku życia wiąże się z różnymi obciążeniami podatkowymi, zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy w Polsce. W 2024 roku obowiązują określone przepisy dotyczące tzw. ulgi dla młodych, która znacząco wpływa na wysokość podatków. W artykule tym przeanalizujemy różnice, w zależności od formy zatrudnienia (umowa o pracę, umowa zlecenie, działalność gospodarcza) oraz przedstawimy, jakie obowiązki spoczywają na pracowniku i pracodawcy w kontekście podatków i składek na ubezpieczenia społeczne.
Ulga dla młodych
W Polsce od 2019 roku obowiązuje tzw. ulga dla młodych. Obejmuje ona osoby, które nie ukończyły 26. roku życia, i ma na celu zwolnienie ich z płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Z ulgi można skorzystać w przypadku umowy o pracę oraz umowy zlecenie. Ulga ta działa na zasadzie zwolnienia z podatku PIT do limitu rocznego przychodu w wysokości 85 528 zł brutto. Przychody powyżej tej kwoty podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach.
Ulga dla młodych a forma zatrudnienia
Umowa o pracę
W przypadku umowy o pracę, pracownik poniżej 26. roku życia korzystający z ulgi dla młodych nie płaci podatku dochodowego (PIT) do momentu, gdy jego roczny dochód nie przekroczy kwoty 85 528 zł. Jednak są pobierane inne składki, takie jak:
- składki na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe),
- składki na ubezpieczenie zdrowotne
Umowa zlecenie
Podobnie jak w przypadku umowy o pracę, osoby zatrudnione na umowę zlecenie, które nie ukończyły 26. roku życia, są zwolnione z podatku PIT do momentu przekroczenia progu przychodów 85 528 zł brutto rocznie. W przypadku umowy zlecenie, zleceniobiorca może być objęty składkami na ZUS, jeżeli umowa zlecenie stanowi jedyne źródło dochodu.
Działalność gospodarcza [B2B]
Ulga dla młodych nie obejmuje osób prowadzących działalność gospodarczą. W przypadku młodych przedsiębiorców obowiązują standardowe zasady rozliczeń podatkowych. Przedsiębiorca płaci podatek dochodowy zgodnie z wybraną formą opodatkowania: podatek liniowy (19%) lub według skali podatkowej (12% i 32%).
Składki ZUS dla osób poniżej 26. roku życia
Niezależnie od ulgi dla młodych, pracodawca oraz pracownik są zobowiązani do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Oznacza to, że osoby do 26. roku życia muszą być przygotowane na to, że od ich wynagrodzenia będą potrącane składki ZUS, chociaż nie będą płacić podatku dochodowego PIT (do wskazanego limitu przychodu).
Pracodawca ma obowiązek:
- odprowadzania składek na ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe),
- odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne,
- informowania pracownika o przekroczeniu progu przychodów 85 528 zł, co wiąże się z koniecznością zapłaty podatku PIT.
Ulga dla młodych a kwota wolna od podatku
Dla osób przed 26. rokiem życia w Polsce obowiązuje specjalna ulga dla młodych, która jest korzystniejsza od standardowej kwoty wolnej od podatku (30 000 zł brutto). Oznacza to, że dla młodych pracowników ulga dla młodych w praktyce wyklucza zastosowanie kwoty wolnej od podatku, ponieważ dochody są zwolnione z podatku PIT aż do kwoty 85 528 zł rocznie.
- Dochody poniżej 85 528 zł
Osoby, które nie ukończyły 26. roku życia, są całkowicie zwolnione z podatku PIT do limitu przychodów 85 528 zł rocznie. To oznacza, że ulga dla młodych jest bardziej korzystna niż kwota wolna od podatku, ponieważ zwalnia z podatku dużo wyższy dochód (85 528 zł) niż kwota wolna (30 000 zł). Osoba przed 26. rokiem życia, która zarabia do 85 528 zł rocznie, nie płaci żadnego podatku PIT. W tym przypadku kwota wolna od podatku (30 000 zł) nie jest stosowana, ponieważ całe zwolnienie PIT wynika z ulgi dla młodych.
- Dochody powyżej 85 528 zł
Jeżeli osoba przed 26. rokiem życia zarobi więcej niż 85 528 zł rocznie, nadwyżka będzie podlegała opodatkowaniu zgodnie ze skalą podatkową. Wtedy standardowe zasady kwoty wolnej od podatku mogą mieć zastosowanie do nadwyżki dochodu powyżej tego limitu.
Na przykład, jeśli osoba młoda zarobi 100 000 zł rocznie, to:
- Pierwsze 85 528 zł jest zwolnione z PIT dzięki uldze dla młodych,
- Podatek PIT w wysokości 12% zostanie naliczony od różnicy, czyli 100 000 zł – 85 528 zł = 14 472 zł,
- Kwota wolna od podatku (30 000 zł) może wówczas zredukować podatek do zera, ponieważ dochód podlegający opodatkowaniu (14 472 zł) jest mniejszy niż limit kwoty wolnej (30 000 zł).
Podsumowanie najważniejszych kwestii dotyczących osób przed 26. rokiem życia
- Ulga dla młodych dotyczy tylko wynagrodzeń z umowy o pracę oraz umowy zlecenia. Nie obejmuje wynagrodzeń z działalności gospodarczej ani umowy o dzieło.
- Składki ZUS i zdrowotne są nadal pobierane, mimo że dochód nie podlega opodatkowaniu PIT.
- Kwota wolna od podatku nie ma zastosowania, dopóki osoba zarabia mniej niż 85 528 zł, ponieważ całkowite zwolnienie z podatku wynika z ulgi dla młodych.
Zatrudnienie po 26. roku życia
Po ukończeniu 26. roku życia ulga dla młodych przestaje obowiązywać, co oznacza, że osoby te stają się pełnoprawnymi płatnikami podatku PIT. Wysokość tego podatku zależy od formy zatrudnienia i rodzaju umowy.
Umowa o pracę
Osoby powyżej 26. roku życia zatrudnione na umowę o pracę muszą płacić podatek dochodowy PIT zgodnie z obowiązującą skalą podatkową:
- 12% dla dochodów do kwoty 120 000 zł,
- 32% dla dochodów powyżej tej kwoty.
Prócz podatku PIT odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne.
Umowa zlecenie
Podobnie jak w przypadku umowy o pracę, osoby zatrudnione na umowę zlecenie powyżej 26. roku życia muszą płacić podatek PIT oraz składki na ZUS, jeżeli umowa ta stanowi jedyne źródło dochodu. Wysokość podatku PIT zależy od wysokości zarobków i wynosi odpowiednio 12% lub 32%.
Działalność gospodarcza [B2B]
Po ukończeniu 26. roku życia dla przedsiębiorców obowiązują standardowe zasady opodatkowania. W przypadku podatku liniowego wynosi on 19%, a w przypadku skali podatkowej 12% lub 32%, w zależności od dochodu. Przedsiębiorcy muszą także odprowadzać składki ZUS, w tym obowiązkową składkę zdrowotną.
Składki ZUS dla osób powyżej 26. roku życia
Dla osób powyżej 26. roku życia, niezależnie od formy zatrudnienia, obowiązują pełne składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne. Oznacza to, że zarówno pracodawca, jak i pracownik są zobowiązani do odprowadzania składek ZUS w pełnej wysokości, zgodnie z aktualnymi stawkami.
Pracodawca zatrudniający osobę powyżej 26. roku życia musi:
- odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy PIT (12% lub 32% w zależności od dochodów pracownika),
- odprowadzać pełne składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne,
- przekazywać informacje do ZUS i Urzędu Skarbowego o wynagrodzeniach i potrąceniach.
Jak działa kwota wolna od podatku po ukończeniu 26 roku życia
Kwota wolna od podatku to kwota dochodu, którą można osiągnąć w ciągu roku, nie płacąc od niej podatku dochodowego. W Polsce kwota ta ma zastosowanie w przypadku osób rozliczających się według skali podatkowej. Oznacza to, że osoby, których roczny dochód nie przekracza pewnego progu, mogą skorzystać z obniżenia podatku.
Kwota wolna od podatku w Polsce obowiązuje od wielu lat, jednak jej wysokość oraz zasady stosowania zmieniały się na przestrzeni czasu. Pierwsze regulacje dotyczące kwoty wolnej od podatku pojawiły się już w latach 90., jednak od tego momentu była ona wielokrotnie modyfikowana.
W 2024 roku obowiązuje kwota wolna od podatku na poziomie 30 000 zł, wprowadzona w ramach Polskiego Ładu. Jest ona automatycznie uwzględniana w rozliczeniu podatkowym osób, które rozliczają się na zasadach ogólnych (skala podatkowa).
Oto, jak to działa obecnie kwota wolna od podatku w praktyce:
- Dochód roczny do 30 000 zł:
Jeśli roczny dochód nie przekracza 30 000 zł, nie jest pobierany żaden podatek PIT. Cały dochód jest objęty kwotą wolną. Odprowadzane muszą zostać składki na ZUS (ubezpieczenia społeczne i zdrowotne).
- Dochód roczny od 30 000 zł do 120 000 zł:
Jeśli roczny dochód przekracza 30 000 zł, ale nie przekracza 120 000 zł, podatek PIT wynosi 12%, ale pierwsze 30 000 zł jest zwolnione z podatku. Dla tego dochodu stosuje się obniżenie podstawy opodatkowania o kwotę wolną.
Jeśli w 2024 roku zarabiasz 50 000 zł brutto rocznie:
- Kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł, więc od tej części dochodu nie jest odprowadzany podatek
- Podatek 12% odprowadzony zostanie od różnicy, czyli od 50 000 zł – 30 000 zł = 20 000 zł.
- Podatek wyniesie więc: 12% × 20 000 zł = 2 400 zł.
- Dochód roczny powyżej 120 000 zł:
Dla dochodów powyżej 120 000 zł obowiązuje podatek na poziomie 32% dla kwoty powyżej tej granicy. Kwota wolna od podatku (30 000 zł) ma nadal zastosowanie do części dochodu poniżej tej wartości.
Porównanie obciążeń podatkowych przed i po 26. roku życia
| Rodzaj zatrudnienia | Pracownik < 26 r.ż. | Pracownik > 26 r.ż. |
| Umowa o pracę | Zwolnienie z PIT do 85 528 zł rocznie | PIT: 12%/32%, pełne składki ZUS |
| Umowa zlecenie | Zwolnienie z PIT do 85 528 zł rocznie | PIT: 12%/32%, składki ZUS w zależności od umowy |
| Działalność gospodarcza | Brak ulgi dla młodych, pełne opodatkowanie | Podatek liniowy 19% lub skala podatkowa 12%/32%, składki ZUS |
Podsumowanie
Ulga dla młodych stanowi istotne wsparcie dla osób przed ukończeniem 26. roku życia, pozwalając na zwolnienie z podatku PIT do określonego limitu dochodów. Po przekroczeniu tego wieku, zarówno pracownik, jak i pracodawca muszą liczyć się z pełnymi obciążeniami podatkowymi oraz składkami na ZUS. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe dla właściwego planowania kosztów zatrudnienia oraz wynagrodzeń w różnych formach zatrudnienia.
Warto pamiętać, że przepisy mogą ulegać zmianom, dlatego regularne śledzenie zmian podatkowych jest konieczne zarówno dla pracodawców, jak i pracowników.
